میهن- برنج محصولی استراتژیک و پرمصرف است که منبع تغذیه بیشتر مردم در کشور به‌حساب می‌آید، اما تولید این محصول استراتژیک مشکلات عدیده‌ای هم دارد که باید برای رفع آن تلاش شود. که می‌توان از آن به قیمت فروش برنج در زمان برداشت محصول ، بی آبی، قیمت کود شیمیایی و کلی مشکلات ریز و درشت دیگر اشاره کرد.

گیلان به عنوان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید را به خود اختصاص داده‌است

کمبود آب

هر ساله و با شروع فصل کاشت برنج ، شالیکاران گیلانی برای بدست آوردن این محصول طی مراحل "کاشت، داشت و برداشت" باید مشقت فراوانی متحمل شوند، آبیاری شالیزار از مهمترین اقدامات و عملیاتی است که باید در زراعت برنج انجام شود اما طی‌سال‌های اخیر تنش آبی و کم‌آبی رنج کشاوزران را برای به دست آوردن این محصول دوچندان کرده‌است.

برنج، گیاهی است متحمل به شرایط غرقابی و وجود آب موجب انتقال مواد مختلف از ریشه به ساقه، برگ و دانه‌ها شده و در نتیجه موجب تهیه مواد خشک می‌شود، مقدار آب مورد نیاز برای برنج بستگی به روش کاشت، ابعاد کرت‌ها، تراکم بوته‌ها، مقدار مصرف مواد تقویت کننده، نوع بافت خاک، شرایط اقلیمی، شرایط اکولوژیکی و رقم مورد کاشت داشته و بطور کلی در ارقام زودرس نیاز آبی کمتر و در ارقام دیررس نیاز آبی بیشتر است، موارد مهمی که کشاورزان باید امروز بیش از گذشته به آنها توجه داشته باشند.

متاسفانه سال گذشته مشکلی که بیش از همه موجود ناراحتی و رنج شالیکاران شد

 افت جدی بارش ها و نیز ذخایر آبی اعم از سطحی و زیرزمینی بود بویژه که منبع اصلی تامین آب مورد نیاز شالیزارهای استان سدسفیدرود است تا جایی که

افزون بر ۱۷۱ هزار هکتار معادل ۷۰ درصد شالیزارهای گیلان به این سد و منابع آبی ذخیره آن وابسته است تا جایی که در اردیبهشت سال گذشته وحید خرمی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان،به ایرنا گفته بود که ذخیره کنونی این سد نسبت به دوره بلندمدت ۲۰ ساله بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته‌است.

ضمن اینکه حدود ۷۰ هزار هکتار شالیزار گیلان خارج از شبکه آبیاری سد سفیدرود از منابع آبی داخل استان به ویژه بارش‌های بهنگام در فصل کشت بهره‌مند می‌شوند، این درحالی است طی سالهای اخیر استان در فصل کشت با محدودیت منابع آبی و کاهش بارش ها مواجه است.

افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت انواع نهاده‌های کشاورزی، شالیکاران را به شدت نگران و تحت فشار قرار داده است. این تنش‌ها برای استان گیلان همچون یک هشدار جدی‌ست که باید به موقع به آن توجه شود، زیرا تبعات عدم توجه به مشکلات متعدد کشاورزان برنجکار و تمدید فروش زیر قیمت برنج بسیار سخت و چه بسا جبران‌ناپذیر خواهد بود.

واردات بلای جان برنج ایرانی

اما از مشکلات آبی کاشت برنج که بگذریم عدم حمایت از خرید محصولات شالیکاران گیلانی و واردات بی‌رویه برنج در چند سال گذشته، هزینه بالای تولید و قیمت پایین خرید محصول از کشاورزان، تنظیم این بازار را برهم زده  و مشکلات زیادی را برای تولید کننده ایجاد کرده است.

طبق آمار طی سال ۱۴۰۲ برنج روی دست بسیاری از کشاورزان گیلانی ماند و به فروش نرفت.

به نقل از جبار کوچکی نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در واکنش به واردات بی رویه و غیرقانونی برنج «کشاورزان نه می‌توانند شهریه فرزندان خود را بدهند، نه می‌توانند خانه بسازند و نه می‌توانند کاری انجام دهند. بحث ما این است که واردات ۲ میلیون تن را چه کسی مجوز داد؟ آیا نیاز کشور ما ۲ میلیون تن است؟ برنج اگر یک‌سال بماند فاسد می‌شود، با این همه واردات و بازاری که از برنج خارجی اشباع شده کشاورزان شمالی مجبورند برنج خود را در دریا بریزند که خوراک ماهی دریا شوند»

شالیزارهای برنج در سراسر گیلان پراکنده هستند. بخشی از آن‌ها که آبخور سد سفیدرودند امسال با کاهش ۵۰ درصدی ذخیره آب مواجه اند و برخی آب مورد نیاز خود را با زحمت فراوان از خارج شبکه فراهم می‌کنند. خشکسالی و افت ذخیره منابع آبی، یکی از مهم‌تری مواردی است که شالیکاری را تهدید می‌کند.

در حالیکه فصل خزانه‌گیری و نشاکاری در گیلان آغاز شده با این حال افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت انواع نهاده‌های کشاورزی، شالیکاران را به شدت نگران و تحت فشار قرار داده است. این تنش‌ها برای استان گیلان همچون یک هشدار جدی‌ست که باید به موقع به آن توجه شود، زیرا تبعات عدم توجه به مشکلات متعدد کشاورزان برنجکار و تمدید فروش زیر قیمت برنج بسیار سخت و چه بسا جبران‌ناپذیر خواهد بود.

تا جایی که حتی شالیکار از اجاره زمین هم منصرف شده ،چون برایش به صرفه نیست و امکان اینکه بتواند هزینه هایش را بپردازد ندارد و افت قیمت برنج هیچ انگیزه‌ای را برای برنجکار باقی نمی‌گذارد و کشاورز تنها به اندازه نیاز و خوراک سالانه خود برنجکاری می‌کند تا محتاج بازار نباشد.

کاشت کیوی به جای برنج

از دیگر مواردی که نگرانیهای زیادی را در میان کارشناسان حوزه کشاورزی برانگیخته، رواج صنوبرکاری یا تولید کیوی در اراضی شالیزاریست. زیرا طیفی از کشاورزان باور دارند وقتی قیمت فروش برنج تا این اندازه نازل است صنوبرکاری بهترین راه برای جبران هزینه‌های زندگی و استفاده مطلوب از  ‎خواهد بود

 به گفته این کارشناسان حتی سازمان جهاد کشاورزی هم نگران این موضوع است زیرا برنج محصول استراتژیک گیلان و کشور به حساب می‌آید و فقدان آن را به عنوان یک زنجیره مهم غذایی نمی‌توان جبران کرد

امسال با عنوان سال جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده با این حال هنوز یک ماه از این نامگذاری نگذشته بود که خبر رسید قیمت اقلام هشت کود شیمیایی یارانه‌ای حداقل ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است

تلاش برای حمایت از شالی کاران

استاندار گیلان با تاکید بر اینکه کشاورزان نباید دغدغه فروش برنج را داشته باشند، گفت: امسال کمک خواهیم کرد تا قیمت برنج متناسب باشد.

اسدالله عباسی با اشاره به اینکه سال گذشته کشاورزان در فروش برنج دچار مشکل شدند، افزود: البته دولت گام‌های خوبی برای خرید برنج کشاورزان برداشته شد اما امسال تلاش بر آن است که چنین مشکلی بروز نکند.

وی با تاکید بر اینکه خرید توافقی برنج کشاورزان باید تداوم یابد، اضافه کرد: شالیکاران در فصل زراعی؛ شب و روز برای کشت محصول تلاش می‌کنند، مسئولان مربوطه نیز باید در کنار آنان باشند و با سرکشی‌ها و احصاء مشکلات نسبت به رفع آنها اقدام و حمایت‌های لازم را داشته باشند.

وی  با بیان اینکه فرمانداران باید معاونان عمرانی خود را موظف کنند با حضور در مزارع از کشاورزان سرکشی کنند، ادامه داد: در این ایام نباید شالیکاران را تنها گذاشت بلکه باید با حضور در جمع آنان ارائه راهنمایی‌ و آموزش‌های لازم در موضوعات مختلف از جمله توجه به تقویم زراعی کمک کرد تا سال زراعی خوبی داشته باشیم.

وی با تاکید بر ضرورت آمادگی دستگاه‌های مربوطه به منظور تمهیدات لازم در سال زراعی جاری اضافه کرد: نباید به امید بارش باران و پرشدن آب بندان‌ها و سدها بمانیم، باید همانند سال گذشته مشکلات مربوط به کم آبی را جدی بگیریم.

وی اظهار کرد: در زمان حاضر ذخیره سد سپیدرود بیش از ۵۰۰ میلیون مترمکعب است که با بارش باران و ذخیره‌ آبی آب‌بندان‌ها، چاه‌ها و استخرها حدود ۷۵۰ میلیون مترمکعب خواهد شد از اینرو باید این منابع به خوبی مدیریت شود.

وی اظهار کرد: شالیکاران نباید دغدغه سوخت و تامین ماشین‌آلات کشاورزی داشته باشند ضمن اینکه بذر و کود نیز باید به موقع در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا بازار سیاه برای فروش این نهاده‌ها ایجاد نشود.

استاندار گیلان با اشاره به تولید بذرگواهی و اصلاح شده برنج و کاهش قیمت آن از هر کیلو ۷۰۰هزار ریال در سال گذشته به ۴۸۰ هزار ریال در سال جاری عنوان کرد: باید بر موضوع عرضه بذر در شالیکوبی‌ها نیز باید نظارت جدی شود.